ABC wzmocnienia odporności dziecka

Tym razem podpowiem Wam, drodzy rodzice i opiekunowie, jak zadbać o odporność niemowlaka i małego dziecka, by proces ten był bezpieczny i skuteczny. A zatem zacznijmy od podstaw.

Odporność wrodzona i nabyta

Aby zrozumieć, jak dbać o odporność dziecka, musimy sobie wytłumaczyć czym ona jest. Bez specjalnego komplikowania powiem tylko, że wyróżniamy dwie główne linie obrony organizmu:

• Odporność wrodzona (nieswoista) – dziecko ma ją od samego początku, otrzymuje ją już w łonie matki. Ten rodzaj odporności rozwija się również wraz z wiekiem. Łączy wiele elementów zapobiegających dostaniu się patogenów do wnętrza organizmu, m.in.: bariery mechaniczne (skóra, błony śluzowe) i bariery czynnościowe (perystaltyka jelit, kichanie, kaszel). Odporność nieswoistą budują też min: fizjologiczna flora bakteryjna jelit, makrofagi, monocyty, neutrofile, laktoferyna. Jej zadanie polega na wykryciu patogenu, jego zwalczaniu i uruchomieniu odporności swoistej. Dzieje się to natychmiast po wykryciu zagrożenia

• Odporność nabyta (swoista) – ten rodzaj odporności człowiek rozwija przez całe życie dzięki kontaktom z antygenami. Można ją wytworzyć wyłącznie ucząc układ immunologiczny „radzenia” sobie z zagrożeniem. Jest to skomplikowany proces, w którym biorą udział trzy podstawowe elementy układu immunologicznego: limfocyty T, limfocyty B oraz przeciwciała, a działania są ukierunkowane na antygeny charakterystyczne dla poszczególnych drobnoustrojów. Ten rodzaj odporności nabywamy m.in. przez szczepienia i naturalny kontakt z drobnoustrojami.

Układ immunologiczny dziecka wciąż się rozwija, mechanizmy odporności dziecka są jeszcze niedoskonałe, a elementy odporności nabytej dopiero się tworzą, dlatego niemowlak jest podatny na różnego rodzaju infekcje.

To jest ważne!

Przedszkolak i dziecko w wieku wczesnoszkolnym mogą być chorzy nawet 7-8 razy w ciągu roku (głównie infekcje wirusowe) i wcale nie jest to równoznaczne z niedoborem odporności u takiego dziecka!!!

Wzmocnij odporność swojego dziecka – to proste!

Przygotowałam dla Was ABC wspierania odporności niemowlaka i starszego dziecka. Zapoznajcie się z poniższą listą i spróbujcie wprowadzić te zdrowe nawyki u siebie w domu.

1. Unikaj czynników, które szkodzą odporności – wbrew pozorom to wcale nie wystawienie na kontakt z wirusami i bakteriami najbardziej szkodzi. Jedną z najgorszych rzeczy jest palenie papierosów przy dziecku. Czy wiecie, że aż 40% polskich dzieci codziennie staje się biernymi palaczami⁉️ A czy wiecie, że w dymie papierosowym znajduje się 4 tysiące toksycznych substancji⁉️ Pamiętajcie proszę, że palenie bierne jest równie szkodliwe, co czynne. Dym papierosowy wdychany biernie ma dramatyczny wpływ na maleńki organizm, ogranicza ilość tlenu we krwi, zaburza pracę płuc i upośledza funkcjonowanie mechanizmów obronnych.

Czynnik drugi to niewystarczająca ilość snu. Deficyt snu zarówno u dzieci, jak i u nas samych sprawia, że stajemy się bardziej podatni na różnego rodzaju infekcje. Zalecenia dotyczące ilości przesypianych godzin u dzieci budzą pewne kontrowersje, jako, że zapotrzebowanie na sen jest cechą indywidualną. Przy diagnozowaniu bezsenności u maluchów należy posiłkować się dodatkowymi wskaźnikami. Jednakże na nasze potrzeby możemy przyjąć zalecenia American Academy of Sleep Medicine (AASM), która podaje, że ilość przespanych godzin na dobę powinna mieścić się w przedziale:

dzieci w wieku 4–12 miesiąca ➡️ 12–16h,

dzieci w wieku 1–2 lat ➡️ 11–14h,

dzieci w wieku 3–5 lat ➡️ 10–13h ,

dzieci w wieku 6–13 lat ➡️ 9-11h,

młodzież w wieku od 14-17 lat ➡️ 8-10 h.

Warto także pamiętać o tym, żeby kłaść dzieci spać o stałej porze. Maluchy uwielbiają rutynę, która obniża u nich poziom stresu, zaś u starszych dzieci stałe pory zasypiania przyczyniają się do regularnego trybu życia, co również wpływa na prawidłową pracę układu odpornościowego.

Czynnik trzeci to rzadkie przebywanie na ŚWIEŻYM powietrzu. Wielokrotnie powtarzam rodzicom moich małych pacjentów, że spacery na świeżym powietrzu to naturalna szczepionka dla dziecka. Badania dowodzą, że dzieci wystawiane regularnie na działanie świeżego powietrza, rzadziej się przegrzewają i przez to rzadziej chorują. To idealny trening dla odporności i to w dodatku – zupełnie darmowy.

Regularny kontakt z zimnym powietrzem, przyzwyczaja do niego organizm dziecka. Z czasem maluch wolniej marznie i lepiej znosi zmiany temperatury, a to broni go przed atakującymi jego organizm bakteriami i wirusami.

Pamiętajmy też, że przebywanie na zewnątrz sprzyja dostarczaniu naturalnej witaminy D, syntetyzowanej przez skórę pod wpływem promieniowania słonecznego, nawet tego przesianego przez chmury. Witamina ta jest cennym składnikiem kości i zapobiega krzywicy u dzieci, a także wpływa pośrednio na odporność organizmu. Problem ten omówię bardziej szczegółowo w osobnym wpisie.

Spacer dziecka, które już chodzi, to podstawowa dawka ruchu. Harce na placu zabaw, gonienie piłki, czy nawet pchanie własnego wózka – każda taka aktywność poprawia kondycję dziecka, koordynację jego ruchów, gibkość i elastyczność mięśni, a przede wszystkim korzystnie wpływa na jego odporność. Starsze dzieci i młodzież powinny ćwiczyć 3 razy w tygodniu od 30 do 60 min, aby wzmocnić swój system odpornościowy.

Innymi istotnymi czynnikami zmniejszającymi odporność są: nadużywanie antybiotyków oraz stres.

2. Mleko matki źródłem odporności. W mleku matki znajduje się około 140 substancji, których część bierze udział w zwalczaniu infekcji i budowaniu odporności (ale o tym w następnym wpisie). Teraz tylko wspomnę o immunoglobulinie A przeciwdziałającej zakażeniom oraz przeciwciałach chroniących dziecko przed wirusami. Mleko mamy ma również działanie prebiotyczne, ponieważ jednym z jego składników są oligosacharydy (HMO) będące pożywką dla bakterii jelitowych. To właśnie one przyczyniają się do prawidłowego kształtowania mikroflory jelit. Jeżeli mama zdecydowała się zrezygnować z karmienia piersią na rzecz mieszanki modyfikowanej, musi skontaktować się z pediatrą czy nie nleżałoby jej wzbogacić prebiotykami lub probiotykami.

3. Jedzenie bogate w witaminy i minerały – gdy nadejdzie czas wprowadzenia nowych pokarmów w diecie niemowlaka, wybieraj takie produkty, które będą naturalne, zdrowe i bogate w witaminy oraz minerały niezbędne do prawidłowego rozwoju. Te najważniejsze, budujące odporność to między innymi witamina B2, D3, A, E, żelazo, cynk i magnez. Wszystkie znajdziesz w owocach, warzywach, kaszach oraz nasionach, które z czasem powinny zagościć w diecie Twojego malucha. Nowe produkty zawsze , gdy tylko to możliwe wprowadzaj pod osłoną mleka matki.W osobnym wpisie znajdziecie więcej na temat produktów, które wzmacniają system immunologiczny dziecka.

4. Hartowanie organizmu – stanowi istotny element budowania odporności. Malucha nie wolno przegrzewać (jest to większe zagrożenie niż chwilowe wystawienie na działanie chłodu), mieszkanie należy wietrzyć zapewniając dopływ świeżego i chłodnego powietrza, a z dzieckiem trzeba wychodzić na spacery ubierając je stosownie do panujących warunków, tak aby go nie przegrzewać ani nie wychładzać. Hartownie dziecka powinniśmy rozpocząć cieplejszą wiosną lub latem. Możemy to robić stopniowo rezygnując z jednej warstwy ubrań, w którą dotychczas ubieraliśmy malucha.

W sezonie wakacyjnym pozwólmy najmłodszym brodzić w zimnej wodzie przez kilka minut, a w przeciągu roku stosujmy naprzemienny prysznic z ciepłą i zimną wodą. Zapewniam Was, że dzieci potraktują to jako dobrą zabawę, która przyniesie im dużo radości, a przy okazji przygotuje na sezon jesienno-zimowy. Przypominam też o utrzymywaniu w pomieszczeniach, w których przebywa dziecko temperatury około 20-22 stopni Celsjusza.?

5. Czysto, ale nie sterylnie – dla zdrowia dziecka istotne jest zapewnienie czystości otoczenia, zwłaszcza w zakresie rzeczy, które maluch bierze do ust i rączek. Smoczki, butelki i zabawki muszą być regularnie myte i wyparzane, by nie skończyło się na zakażeniu lub zatruciu pokarmowym. Jednak przesadne dbanie o higienę, posunięte do skrajności, również nie jest korzystne. Dziecko powinno mieć w pewnym zakresie kontakt z zarazkami, ponieważ układ immunologiczny musi gdzieś nabyć tę odporność. Dzieci trzymane pod kloszem w sterylnych warunkach w przyszłości będą bardziej narażone na infekcje oraz alergie. Pozwólmy dziecku na zabawę na podłodze, na podwórku i w miejscach niekoniecznie super-czystych. Pozwólmy by te starsze maluchy czasami wybrudziły się w błocie i nie panikujmy z tego powodu. Na ludzkiej skórze i w buzi i tak znajdują się tryliony bakterii, a dziecko musi się w jakiś sposób uodpornić na te powszechne, z którymi i tak będzie miało kontakt.

6. Szczepienia – są najskuteczniejszym sposobem na budowanie odporności przeciwko groźnym chorobom zakaźnym. Należy zadbać o szczepienia obowiązkowe oraz nieobowiązkowe, ale zalecane, a u dzieci powyżej 6. miesiąca życia pamiętać też o szczepieniu przeciw grypie, zwłaszcza u maluchów żywionych mieszanką mleczną, uczęszczających do żłobka, przedszkola, często chorujących oraz tych co mają rodzeństwo i kontakt z osobami starszymi

7. Niezwykle ważne jest też zadbanie o strefę emocjonalną pociechy. Zestresowany maleńki organizm jest znacznie bardziej podatny na infekcje, a dzieci, które mają dobry emocjonalny kontakt z rodzicami są zdrowsze i rozwijają się szybciej.

Na koniec pamiętajcie, że zanim sięgniecie po suplementy wzmacniające odporność Waszego dziecka, zadbajcie o jego właściwe odżywianie, możliwie stały tryb dnia (z dostateczną ilością snu), a także zachęćcie maluszki do regularnej aktywności fizycznej i częstego przebywania na świeżym powietrzu (chociaż z moich obserwacji wynika, że z tym mamy problem my dorośli, a nie dzieci) . Być może dla niektórych z Was brzmi to banalnie, ale uwierzcie to naprawdę działa.