Badanie stawów biodrowych u noworodka i niemowlęcia: czemu to służy? Kiedy wykonuje się badanie USG?

Przyjście dziecka na świat rozpoczyna cały cykl procedur okołoporodowych, którym należy poddać maluszka, by móc ocenić jego stan zdrowia. Oczywiście pierwszeństwo mają rodzice chcący wykonać kangurowanie (o ile nie ma ku temu wyraźnych przeciwwskazań medycznych). Jednym z najważniejszych badań jest to, podczas którego sprawdzamy prawidłowość budowy i funkcji bioderek. Wiem, że wielu rodziców bardzo się tym stresuje, dlatego postanowiłam rzeczowo opisać tę procedurę. Dowiecie się, na czym polega i czemu służy badanie stawów biodrowych u noworodka i niemowlęcia. Wyjaśniam też, w jakich sytuacjach niezbędne jest wykonanie badania USG.

Kiedy wykonuje się pierwsze badanie stawów biodrowych?

Następuje to w pierwszych dobach życia dziecka, po tym, jak rodzice zakończą już kangurowanie i „do akcji” wkracza personel medyczny. Zaleca się, aby badanie fizykalne przeprowadzić jeszcze na oddziale noworodkowym – wykonuje je lekarz neonatolog i jest to badanie z kategorii przesiewowych.

Po co właściwie bada się stawy biodrowe u noworodka?

Rutynowe badanie fizykalne (o tym za chwilę) ma dać odpowiedź na pytanie, czy dziecko powinno być dalej diagnozowane w kierunku wczesnego wykrycia wrodzonej dysplazji stawu biodrowego lub zwichnięcia stawu biodrowego. Szczególnie groźna jest ta pierwsza przypadłość.

Dysplazja wynika z niedostatecznego rozwinięcia elementów stawu, czyli panewki, obrąbka, więzadeł i torebki stawowej. Efekt jest taki, że staw jest niestabilny, co rodzi poważne ryzyko zwichnięcia. Jeśli uda się zdiagnozować nieprawidłowość na etapie niemowlęcym, istnieje bardzo duża szansa na to, że dziecko uniknie kalectwa (fachowa rehabilitacja powoduje samoistne cofnięcie się dysplazji).

Warto wiedzieć

Wrodzoną dysplazję stawu biodrowego diagnozuje się u mniej niż 1% noworodków.

Znacznie rzadszym przypadkiem jest zwichnięcie stawu biodrowego po urodzeniu, które występuje u około 0,1% noworodków. Jest to spowodowane komplikacjami porodowymi, zwłaszcza niekorzystnym ułożeniem się dziecka w kanale rodnym.

Na czym polega badanie fizykalne?

Lekarz delikatnie sprawdza stawy biodrowe dziecka, by wykluczyć lub potwierdzić dwa najbardziej typowe objawy niestabilności:

• Objaw Ortolaniego – lekarz odwodzi nóżki dziecka w stawach biodrowych i podejmuje próbę tzw. zreponowania ewentualnie zwichniętego stawu. Jeśli usłyszy charakterystyczne przeskoczenie kości w stawie, oznacza to, że był on zwichnięty, co z kolei potwierdza objaw Ortolaniego.
• Objaw Barlowa – lekarz podejmuje tutaj próbę zwichnięcia ewentualnie niestabilnego stawu. Jeśli wyczuje przeskakiwanie głowy kości udowej poza panewkę stawu, to objaw Barlowa jest dodatni, czyli staw jest niestabilny.

Ważne!

Badanie obu objawów wykonuje się osobno dla każdego ze stawów biodrowych.

Kiedy zaleca się wykonanie badania USG?

Jeśli badanie fizykalne wzbudzi niepokój u lekarza, dziecko jest kwalifikowane do badania obrazowego, czyli USG. Poza wspomnianymi objawami wskazaniem do dalszej diagnostyki jest również wyczuwalne ograniczenie odwodzenia kości w stawie, wyraźnie ograniczona ruchomość kończyny czy widoczna asymetria fałdów tłuszczowych na udach, pachwinach i pośladkach maluszka.

Od razu uspokajam też rodziców, u których pociechy nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości w badaniu fizykalnym, a i tak otrzymali oni informację o zaleceniu wykonania USG. To standardowa procedura u dzieci – badanie przeprowadza się w celach profilaktycznych dwukrotnie (u dzieci z czynnikami ryzyka, takimi jak dodatni wywiad rodzinny w kierunku rozwojowej dysplazji stawu biodrowego oraz u dzieci z porodu pośladkowego): między 4. a 6. tygodniem życia dziecka oraz ponownie między 12. a 16. tygodniem życia oraz dzieci zdrowych nie wcześniej, niż przed 6. tygodniem życia.

Nie należy wykonywać tego badania wcześniej , ponieważ stawy biodrowe nie są jeszcze wówczas wykształcone prawidłowo. Często wówczas rozpoznawane są tzw. „pozorne” patologie tzn. takie , które same się cofają (związane są z trudnościami interpretacyjnymi).

Badanie USG stawów biodrowych jest całkowicie bezbolesne, zawsze wykonuje je doświadczony lekarz, który wie, jak radzić sobie z niecierpliwym pacjentem. Jeśli obraz z aparatu ultrasonograficznego potwierdza, że z bioderkami maluszka jest wszystko w porządku, nie ma potrzeby dalszej diagnostyki – chyba, że na późniejszym etapie życia maleństwa coś wzbudzi niepokój u rodziców, na przykład dziecko nie będzie podejmować próby chodzenia czy będzie wyraźnie utykać.

Z kolei w przypadku stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości, lekarz ortopeda pokieruje rodziców dalej . W razie podejrzenia niestabilności stawów biodrowych, po ukończeniu przez dziecko 4. miesiąca życia wykonuje się jeszcze badanie RTG, które pozwala bardzo precyzyjnie ocenić budowę stawów i ostatecznie potwierdzić lub wykluczyć dysplazję.